ऊस हे महाराष्ट्र आणि कर्नाटकमधील एक मुख्य व पारंपरिक पीक आहे. मात्र, उत्पादनावर मोठ्या प्रमाणावर परिणाम करणारे विविध रोग आणि कीडी यांचा सामना करावा लागतो. योग्य व्यवस्थापन आणि उपाययोजनांमुळे उत्पादन वाढवता येते आणि शेतकऱ्यांचे नुकसान कमी करता येते.
ऊस पिकावर होणाऱ्या प्रमुख कीड व त्यांचे नियंत्रण
१. पांढरी माशी (Whitefly)
ही कीड पानांवर राहून रस शोषून झाडाचे नुकसान करते. परिणामी, झाड कमकुवत होते आणि उत्पादनावर परिणाम होतो.
नियंत्रण उपाय:
● नियमित निरीक्षण करून कीड आढळल्यास सेंद्रिय उपायांचा अवलंब करावा.
● निम्बोळी अर्क किंवा बायोपेस्टिसाईड्सचा फवारणीद्वारे वापर करावा.
● शिफारस केलेल्या कीटकनाशकांची फवारणी करावी.
२. तुडतुडे (Leaf Hopper)
ही कीड झाडाचा रस शोषून घेत असल्याने पाने वाळतात आणि उत्पादन घटते.
नियंत्रण उपाय:
● फेरोमोन सापळे बसवावेत.
● योग्य कीटकनाशकांची फवारणी करून नियंत्रण ठेवावे.
३. खोड कीड (Top Shoot Borer)
ही कीड उसाच्या खोडात प्रवेश करून आतील भाग खाते, यामुळे झाडाच्या वाढीवर परिणाम होतो.
नियंत्रण उपाय:
● नियमित निरीक्षण करून अंडी किंवा अर्भक आढळल्यास त्वरित व्यवस्थापन करावे.
● जैविक कीटकनाशकांचा वापर करावा.
ऊस पिकावर होणारे प्रमुख रोग व त्यांचे व्यवस्थापन
१. लाल सड (Red Rot)
हा ऊस पिकाचा सर्वात धोकादायक रोग आहे. यामुळे पाने वाळतात, खोड कुजते आणि उत्पादन घटते.
नियंत्रण उपाय:
● रोगप्रतिरोधक वाणांची लागवड करावी.
● रोगट झाडे काढून नष्ट करावीत.
● योग्य बुरशीनाशकांची फवारणी करावी.
२. चंद्रेकोर ठिपका (Pokkah Boeng)
या रोगामुळे पानांवर चंद्रकोर रंगाचे ठिपके दिसतात आणि झाडाची वाढ खुंटते.
नियंत्रण उपाय:
● योग्य प्रमाणात खत व्यवस्थापन करणे आवश्यक आहे.
● रोगट भाग वेळेत छाटून टाकावेत.
● जैविक आणि रासायनिक उपायांचा वापर करावा.
३. गवताळवाढ रोग (Grassy Shoot Disease)
हा विषाणूजन्य रोग असून, गवताळवाढ रोग लागण झालेल्या उसाची बेटे गवतासारखी झुडुपासारखी दिसतात.
नियंत्रण उपाय:
● निरोगी बेण्यांची निवड करावी.
● विषाणूसंक्रमित झाडे काढून टाकावीत.
● शिफारस केलेल्या कीटकनाशक आणि बुरशीनाशकांचा वापर करावा.
रोग आणि कीड नियंत्रणासाठी एकात्मिक व्यवस्थापन (IPM) उपाय
● कीटकनाशक आणि बुरशीनाशकांचा संतुलित वापर करावा.
● सेंद्रिय खतांचा अधिक वापर करून मातीचा पोत सुधारावा.
● ऊस पिकाच्या योग्य फेरपालटाने रोगाचा प्रसार कमी करता येतो.
● ठिबक सिंचन प्रणालीचा अवलंब करून झाडांना आवश्यकतेवढेच पाणी द्यावे.
ऊस उत्पादन वाढवण्यासाठी योग्य कीड आणि रोग व्यवस्थापन आवश्यक आहे. नियमित निरीक्षण, वेळीच प्रतिबंधात्मक उपाय आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचा योग्य वापर केल्यास शेतकरी भरघोस उत्पादन घेऊ शकतात.
SUPER SHAKTI GRANULAR
